Hasło do krzyżówki „bezbarwny gaz o woni gorzkich migdałów” w słowniku szaradzisty. W naszym leksykonie szaradzisty dla wyrażenia bezbarwny gaz o woni gorzkich migdałów znajduje się tylko 1 definicja do krzyżówek. Definicje te podzielone zostały na 1 grupę znaczeniową.Grupa 15 – Azotowce Antymon i bizmut zostały omówione na odrębnej podstronie. Azot Podstawowy składnik ziemskiej atmosfery. Azot jest bezbarwnym, bezwonnym i nietoksycznym gazem. Bezbarwny w płynnej postaci może być zestalony w również bezbarwną, krystaliczną fazę stałą. W naturze występuje jako dwa izotopy. Kilka innych zostało sztucznie wytworzonych. W warunkach normalnych tworzy dwuatomową cząsteczkę o bardzo silnym wiązaniu. Azot atomowy powstaje na skutek rozbicia tej cząsteczki podczas wyładowań atmosferycznych. W tej postaci jest bardzo reaktywny i po krótkim czasie ponownie tworzy cząsteczki, wydzielając nadmiar energii w postaci żółtawego świecenia. W temperaturze pokojowej jest słabo reaktywny i reaguje tylko z litem. Dopiero w wysokich temperaturach chętniej tworzy związki z innymi pierwiastkami. Z metalami azot tworzy azotki. Azot w związkach występuje na różnych stopniach utlenienia (od -3 do +5). Pierwiastek ten nieustannie krąży pomiędzy biosferą i biotopem w tzw. obiegu azotu. W przyrodzie, atmosferyczny azot wiązany jest (do postaci tlenków) przez bakterie azotowe żyjące w korzeniach roślin motylkowych i podczas wyładowań atmosferycznych. Trafia potem do gleby, gdzie jako azotany wykorzystywany jest przez rośliny do tworzenia aminokwasów i białek będących podstawowym budulcem świata ożywionego. Obumarłe substancje organiczne rozkładając się wydzielają gazowy azot do atmosfery i jego związki do gleby. Azot - rozkładany w glebie przez niektóre bakterie - trafia ponownie do atmosfery. W wyniku intensywnej gospodarki rolniczej następuje szybkie wyczerpanie zasobów azotu w glebie. Konieczne jest tzw. sztuczne nawożenie, czyli dostarczanie glebie sztucznie produkowanych azotanów. Dawniej nie potrafiono syntetyzować azotanów, jedynym ich źródłem były zasoby saletry, które traktowano jako minerał strategiczny. Dziś związki azotu produkuje się wykorzystując bezpośrednio azot atmosferyczny. Azot jest podstawowym składnikiem powietrza (78,1% objętości i 75,5% masy). Jest ważnym składnikiem aminokwasów podstawowych budulców wszystkich organizmów żywych. Jako minerał występuje pod postacią azotanów będących produktem rozpadu związków organicznych. Duże ilości azotanu sodu znajdują się w Chile (saletra chilijska). Zawartość w skorupie ziemskiej 1·10–2% wagowego. Na skalę przemysłową otrzymuje się go z powietrza poprzez skroplenie i destylację frakcyjną lub poprzez związanie z tlenem atmosferycznym. Podstawowym zastosowaniem azotu jest użycie jego związków jako nawozów. W laboratorium i w przemyśle, ze względu na obojętność chemiczną, pełni funkcje gazu osłonowego, nie dopuszczając reaktywnego tlenu do łatwo utleniających się substancji. W medycynie podtlenek azotu N2O (zwany gazem rozśmieszającym) stosowany jest w anestezjologii. Ciekły azot używany jest także wszędzie tam, gdzie potrzebne są niskie temperatury (kriogenika, nadprzewodnictwo). W nowoczesnej metalurgii stosuje się azot do pokrywania metali związkami azotu. Zwiększa się dzięki temu wielokrotnie ich trwałość. Związki azotu: wodorki azotu amoniak – NH3 – bezbarwny gaz o ostrej woni, drażniący błony śluzowe. Łatwo ulega skropleniu na bezbarwną ciecz silnie załamującą światło, o temperaturze wrzenia –33°C (239,8K). Bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie. W temperaturze 0°C (273K) 1 objętość wody rozpuszcza 1176 obj. NH3. Przy 20°C (293K) rozpuszczalność spada do 702 obj. amoniaku. W roztworach wodnych następuje jonizacja z wytworzeniem roztworu zasadowegoNH3 + H2O ↔ NH4+ + OH–W roztworze nie występują cząsteczki NH4OH. Wodorotlenek amonowy ma stałą dysocjacji 1,8·10–5 (słaba zasada). W powietrzu amoniak zapala się w zetknięciu z płomieniem, ale gaśnie po usunięciu płomienia. Mieszanina 16-27% amoniaku z powietrzem może wybuchnąć przy zetknięciu z płomieniem. W tlenie amoniak spala się żółtym płomieniem dając wodę i + 3O2 → 2N2 + 6H2OW obecności katalizatora platynowego amoniak spala się na tlenek azotu4NH3 + 5O2 → 4NO + 6H2OReakcję przeprowadza się na skalę przemysłową w celu otrzymania tlenku azotu przy produkcji kwasu azotowego (metoda Ostwalda).W przyrodzie amoniak występuje jako produkt gnicia ciał białkowych. W laboatoriach otrzymuje się go z soli amonowych działaniem zasad. Przemysłowo amoniak wytwarza się w metodzie Habera i Boscha w wyniku bezpośredniej sysntezy z pierwiastków pod wysokim ciśnieniem. Amoniak jest też produktem ubocznym w amoniaku: do wyrobu soli amonowych, nawozów sztucznych, przy produkcji kwasu azotowego, w chłodnictwie (skroplony amoniak ma duże ciepło parowania). Roztwór wodny amoniaku (woda amoniakalna) znajduje zastosowanie w laboratoriach i przemyśle. hydrazyna – N2H4 – bezbarwna ciecz; toksyczna; temperatura wrzenia 386,7K. Tak wysoka temperatura wrzenia wskazuje na asocjację cząsteczek hydrazyny, które odznaczają się dużym momentem dipolowym (4,5·10–30 C·m). Z wodą tworzy hydrat N2H4·H2O. W reakcjach z kwasami zachowuje się jak słaba zasada tworząc sole. Hydrazyna i jej pochodne są silnymi reduktorami. Hydrazynę otrzymuje się w wyniku utleniania amoniaku podchlorynem sodu. Reakcja przebiega w dwóch etapach:NH3 + NaClO → NaOH + NH2ClNH2Cl + NH3 → N2H4 + HClHydrazyna znalazła zastosowanie jako paliwo rakietowe. Produktami utleniania hydrazyny są azot i para wodna. azydek wodoru – HN3 – stosowana jest też nazwa kwas azotowodorowy, która nie jest zgodna z zaleceniem IUPAC. W stanie czystym jest to bezbarwna ciecz o niemiłym zapachu, silnie trująca. Rozpuszcza się w wodzie wytwarzając odczyn kwaśny. Jest kwasem słabym o mocy porównywalnej z kwasem octowym. Otrzymuje się go w wyniku działania podtlenku azotu N2O na stopiony amidek sodowyN2O + NaNH2 → NaN3 + H2OWolny azydek wodoru otrzymuje się działając na azydek sodu rozcieńczonym kwasem siarkowym i oddestylowując lotny HN3. Proces destylacji należy przeprowadzać bardzo ostrożnie ponieważ azydek wodoru bardzo łatwo rozkłada się w sposób wybuchowy. Atomy w cząsteczce azydku wodoru są ułożone liniowo. Azydki metali ciężkich głownie ołowiu znalazły zastosowanie w technice materiałów wybuchowych, gdyż wybuchają pod wpływem uderzenia. tlenki azotu tlenek azotu(I) – N2O – inne nazwy: podtlenek azotu, tlenek dwuazotu. Otrzymuje się go przez ostrożne ogrzewanie azotanu(V) amonowego:NH4NO3 → N2O + 2H2Bezbarwny gaz o sładkawym zapachu. Podtrzymuje palenie dzięki temu, że łatwo ulega rozkładowi z wydzieleniem tlenu. W mieszaninie z wodorem wybucha. Nie reaguje z wodą lecz się w niej rozpuszcza dając roztwory o odczynie obojętnym. Cząsteczka N2O ma budowę liniową. Wdychany podtlenek azotu działa podniecająco i oszałamiająco, a równocześnie znieczulająco (gaz rozweselający). Dzięki temu znajdował zastosowanie jako środek znieczulający w stomatologii. tlenek azotu(II) – NO – daje się otrzymać w wyniku bezpośredniej syntezy z pierwiastków. Reakcja:N2 + O2 → 2NOjest endotermiczna, tak więc równowaga w niskich temperaturach przesunięta jest w lewą stronę. Większe ilości tlenku azotu (II) tworzą się dopiero w temperaturze ok. 3000K. Takie temperatury osiąga się stosując ogrzewanie powietrza w łuku elektrycznym. Taki sposób przemysłowego otrzymywania NO został wprowadzony do przemysłu przez Birkelanda i Eydego w roku 1902 oraz Mościckiego w roku 1903. Obecnie NO otrzymuje się metodą Ostwalda przez katalityczne spalanie amoniaku. Do celów laboratoryjnych otrzymuje się go działaniem kwasu azotowego(V) na wiórki miedzi:3Cu + 8HNO3 → 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2OTlenek azotu jest bezbarwnym gazem. Skrapla się w temperaturze 121K z utworzeniem ciemnoniebieskiej cieczy. NO wykazuje trwały moment magnetyczny odpowiadający obecności jednego niesparowanego elektronu. Łatwo reaguje z tlenem atmosferycznym przechodząc w brunatny NO2. W stanie ciekłym i stałym monomeryczny tlenek azotu(II) tworzy dimery o kształcie prostokątnym. tlenek azotu(III) – N2O3 – skroplony w postaci niebieskiej cieczy przez oziębienie do temperatury poniżej 260K tworzy równocząsteczkową mieszaninę NO i NO2, otrzymaną przez redukcję kwasu azotowego za pomocą arszeniku:4HNO3 + 4H2O + As4O6 → 4H3AsO4 + 2NO + 2NO2Jest bezwodnikiem kwasu azotawego(V) oraz azotowego(III)), który powstaje przy wprowadzaniu do wody mieszaniny tlenków azotu(II) i (IV). Niewielkie ilości N2O3 istniejącego w tej mieszaninie tworzą z wodą HNO2 a równowaga w mieszaninie przesuwa się w kierunku powstawania N2O3. Analogicznie wprowadzenie tej mieszaniny do roztworów węglanów lub wodorotlenków litowców prowadzi do wytworzenia (azotanów (III). tlenek azotu(IV) – NO2 – powstaje w reakcji pomiędzy tlenkiem azotu(II) i tlenem. W laboratoriach małe ilości NO2 otrzymuje się przez rozkład termiczny azotanu(V) ołowiu Pb(NO3)2. Jest gazem o barwie czerwonobrunatnej i charakterystycznym nieprzyjemnym zapachu. Silnie trujący. W temperaturach poniżej 420K ulega polimeryzacji z utworzeniem bezbarwnego N2O4. Cząsteczka dwutlenku azotu jest paramagnetyczna, co wskazuje na obecność niesparowanego elektronu. Dimer jest diamagnetyczny. Mieszanina NO2 i N2O4 ma własności utleniające, utlenia metale (Cu, Fe, Co, Ni)2Cu + NO2 → Cu2 + NO oraz związki nieorganiczne:CO + NO2 → CO2 + NOZ chlorem i fluorem tworzy związki nitrylowe (NO2Cl). Dimer N2O4 rozpuszczając się w wodzie daje mieszaninę kwasów:N2O4 + H2O → HNO3 + HNO2Ciekły N2O4 ulega autojonizacji z wytworzeniem jonu nitrozylowego NO+ i jonu azotanowego(V) NO3–. Pierwszy z nich według teorii Lewisa stanowi kwas a drugi zasadę. tlenek azotu(V) – N2O5 – bezbarwne ciało stałe, otrzymywane w wyniku odwodnienia kwasu azotowego(V) tlenkiem fosforu(V):2HNO3 + P2O5 → 2HPO3 + N2O5Temperatura topnienia około 314K. Łatwo ulega rozkładowi na N2O4 i tlen. Z wodą reaguje energicznie tworząc kwas azotowy(V).Rozpuszcza się w kwasie siarkowym, w którym ulega dysocjacji:N2O5 + 3H2SO4 → 2NO2+ + 2HSO4– + 3H3O+Obecności jonu NO2+ przypisuje się silne nitrujące działanie mieszaniny stężonego kwasów siarkowego(VI) i azotowego(V).Cząsteczce N2O5 w stanie gazowym przypisuje się budowę O2N–O–NO2. W stanie stałym ma strukturę jonową [NO2]+[NO3]–. kwasy azotowe kwas azotowy(I) – H2N2O2 – w stanie czystym udaje się go wydzielić jako stałą substancję krystaliczną. Bezwodny łatwo wybucha, a w roztworze wodnym powoli rozkłada się z wydzieleniem N2O. Otrzymuje się go działaniem HNO2 na hydroksyloaminę:NH2OH + HNO2 → H2N2O2 + H2OJest słabym kwasem dwuzasadowym. Jego sole otrzymuje się w wyniku redukcji azotanów(III) lub (V) amalgamatem sodowym. kwas azotowy(III) – HNO2 – nietrwały kwas występujący tylko w postaci rozcieńczonych roztworów. W miarę jak wzrasta jego stężenie ulega rozkładowi na kwas azotowy(V) i NO:3HNO2 → HNO3 + H2O + 2NOZnany raczej pod postacią soli azotanów(III). Jest kwasem słabym o pKa=4,5·10–4. W stosunku do substancji redukujących przejawia działanie utleniające wydzielając na przykład jod z jodowodoru, utleniając amoniak. kwas azotowy(V) – HNO3 – bezwodny kwas azotowy(V) jest bezbarwną cieczą o temperaturze krzepnięcia 332K (41,1°C) i wrzącą w temperaturze 356K (83°C). Taki kwas i jego stężone roztwory ulegają rozkładowi, w wyniku czego powstają tlenki azotu nadające mu barwę żółtą lub czerwonożółtą. Rozkład przyspiesza działanie światła. Rozpuszczalny w wodzie w dowolnych stosunkach. Tworzy z wodą dwa hydraty: HNO3·H2O i HNO33·H2O o temperaturach topnienia 235 K i 254,7K. 68% wodny roztwór tego kwasu jest roztworem azeotropowym. Kwas azotowy(V) wykazuje silne działanie utleniające rozpuszczając wszystkie metale z wyjątkiem platynowców i złota. Niektóre metale, takie jak żelazo, chrom, glin, lepiej rozpuszczają się w rozcieńczonym kwasie azotowym niż stężonym, co jest związane ze zjawiskiem pasywacji. Kwas azotowy(V) może zapalić drewno lub słomę oraz liczne substancje łatwo palne jak eter, benzyna, celuloza. Na skórę działa parzącą, tworząc żółte plamy - tzw. reakcja ksantoproteinowa. Z kwasem solnym (HCl) tworzy wodę królewską rozpuszczającą złoto. Woda królewska składa się z 1 części kwasu azotowego(V) i 3 części kwasu solnego, a swe bardzo silne własności utleniające zawdzięcza wydzielającemu się chlorowi i chlorkowi nitrozylu:3HCl + HNO3 → 2H2O + Cl2 + NOCl Otrzymywany dawniej w wyniku działania kwasu siarkowego na saletrę chilijskąH2SO4 + NaNO3 → NaHSO4 + HNO3 Obecnie w procesie kilkuetapowym przez katalityczne spalanie amoniaku do NO w metodzie Ostwalda. W obecności powietrza powstający NO utlenia się do NO2, który jest pochłaniany w wodzie w obecności powietrza N2O4 + H2O → HNO3 + HNO2 Tworzący się kwas azotowy(III) jest trwały tylko w rozcieńczonych roztworach i w wyniku zagęszczania roztworu ulega rozkładowi 3HNO2 → HNO3 + 2NO + H2O Tlenek NO ulega ponownemu utlenieniu do NO2 (N2O4) i absorpcji w wodzie. W ten sposób otrzymuje się kwas o stężeniu nie przekraczającym 60%. W trakcie jego destylacji uzyskuje się azeotrop 68%. Sole kwasu azotowego – azotany(V) – są bez wyjątku dobrze rozpuszczalne w wodzie i wykazują działanie utleniające. Kwas ten głownie stosuje się do otrzymywania związków nitrowych, będących półproduktami przy produkcji barwników i środków farmaceutycznych; do produkcji nawozów sztucznych, azotanów(V), paliw rakietowych, materiałów wybuchowych (TNT – trójnitrotoluen), rozpuszczania i oczyszczania powierzchni metali. Konfiguracja elektronowa He 2s2p3 Masa atomowa 14,01 Gęstość [kg·m–3] (273K) Główny stopień utlenienia -3; -2; -1; 0; +1; +2, +3; +4; +5 Izotopy: masa - zawartość 14N15N - 99,63% - stabilny 15,000 - 0,37% Temperatura topnienia [K] 63,1 Temperatura wrzenia [K] 77,3 Promień atomowy [pm] 71 Powinowactwo elektronowe [kJ·mol–1] -7 Energia jonizacji [kJ×mol-1] 1402,3 N → N+ + e– 2856,1 N+ → N2+ + e– 4578,0 N2+ → N3+ + e– Elektroujemność (Pauling) 3,04 Energia wiązań kowalencyjnych [kJ·mol–1] N-H N-N N=N N-Cl 390 160 415 193 Fosfor Niemetaliczny, reaktywny fosfor występuje w czterech głównych odmianach. Są to: fosfor biały, czerwony, fioletowy i czarny. Tylko dwie pierwsze z nich mają większe znaczenie praktyczne. Biały fosfor jest białą (żółknącą na powietrzu), prześwitującą, krystaliczno-woskową, silnie trująca substancją. Dawka śmiertelna fosforu białego dla człowieka to około 0,1 g. Spontanicznie zapala się na powietrzu już w temperaturze 34°C i dlatego musi być przechowywany pod wodą. Nie rozpuszcza się w wodzie, słabo rozpuszcza się w organicznych rozpuszczalnikach. Topi się w temperaturze 44,1°C, a wrze przy 280°C. Dzięki wydzielaniu śladowych ilości cząsteczek P4 i utlenianiu ich tlenem atmosferycznym świeci w ciemności (zjawisko chemoluminescencji). Czerwony fosfor występuje najczęściej jako mikrokrystaliczny, nietrujący proszek. Sublimuje w temperaturze około 420°C. Odmiany fioletowa i czarna są nietrujące, mniej reaktywne, nie reagują z roztworami wodorotlenków litowców. Czarna odmiana wykazuje metaliczny połysk, przewodzi prąd i jest dobrym przewodnikiem występuje w naturze w wielu związkach. Jako wolny pierwiastek nie występuje. Najczęściej spotyka się sole kwasów fosforowych. Pierwiastek ten jest ważnym składnikiem tkanek roślinnych, niezbędny w procesie fotosyntezy, a fosforany są ważnym nawozem, i zwierzęcych. Fosforan wapnia jest jednym z głównych składników kości zwierząt i człowieka. W skorupie ziemskiej jego zawartość wynosi 0,11% fosfor otrzymuje się w przemyśle poprzez ogrzewanie fosforanu(V) wapnia (Ca3(PO4)2) z piaskiem. Ogrzewany bez dostępu powietrza biały fosfor (230-300°C) przechodzi w fazę czerwoną. Czarny fosfor otrzymuje się poprzez ogrzewanie białej odmiany w temperaturze około 200°C i przy bardzo dużym ciśnieniu. Fioletowy powstaje poprzez ogrzewanie fosforu czerwonego w 450° biały jest używany jako trutka na gryzonie. Dawniej wykorzystywano go do produkcji zapałek, które były dość niebezpieczne ze względu na jego trujące właściwości i zapalanie się po potarciu o każdą powierzchnię. Obecnie stosuje się zamiast niego fosfor czerwony i tylko na bokach pudełka (tzw. zapałki bezpieczne). Fosforany używane są jako nawozy sztuczne. Tlenki fosforu używane są jako reduktory (P4O6) lub substancje wysuszające (P4O10). Kwas ortofosforowy(V) (H3PO4) jest dodatkiem do napoi gazowanych typu cola. Związki fosforu: Tlenki fosforu P4O6 – uzyskuje się go w wyniku spalania fosforu przy ograniczonym dostępie powietrza. Jest ciałem stałym, silnie trującym, reagującym z zimną wodą z utworzeniem kwasu fosforowego(V) H3PO4. Pod wpływem gorącej wody uzyskuje się mieszaninę kwasu fosforowego, PH3 i czerwonego fosforu. P4O10 – powstaje w wyniku spalania fosforu przy dużym dostępie powietrza. W tych warunkach powstaje biała substancja, której skład odpowiada wzorowi P2O5. Jednak w stanie pary i w odmianie krystalicznej występują cząsteczki dimeru. Związek sublimuje w temperaturach powyżej 600K. Ogrzewany do temperatury z zakresu 720-770K w zamkniętych naczyniach tworzy odmianę rombową o temperaturze topnienia 833K trudno ulegającą sublimacji. W tych warunkach cząsteczki P4O10 ulegają polimeryzacji. Istnieje jeszcze jedna, poza heksagonalną i rombową, bezpostaciowa odmiana tego tlenku. Z wodą pięciotlenek fosforu reaguje energicznie tworząc kwas ortofosforowy. Jest on jedną z najbardziej energicznych substancji higroskopijnych, znajduje zastosowanie przy osuszaniu gazów oraz jako środek odwadniający w reakcjach chemicznych. P2O4 – tworzy się w procesie rozkładu termicznego pięciotlenku fosforu. W stanie gazowym występują cząsteczki P8O16. W zetknięciu z wodą ulega dysproporcjonacji dając mieszaninę kwasów fosforowego(V) i fosforowego(III): P2O4 + 3H2O → H3PO4 + H3PO3 Kwasy fosforowe H3PO2 – białe, krystaliczne ciało stałe, bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie. W cząsteczce tego kwasu dwa atomy wodoru są związane bezpośrednio z atomem fosforu H | H–P=O | OH Z tego powodu jest on kwasem jednoprotonowym. Wykazuje silne działanie redukujące. Kwas ten otrzymuje się w reakcji fosforanu(I) baru (Ba(H2PO2)2) z kwasem siarkowym(VI). H3PO3 – białe ciało stałe. Otrzymywany w wyniku działania wody na P4O6P4O6 + H2O → 4H3PO3Jest kwasem dwuprotonowym: H | O=P-OH | OH Ogrzewany dysproporcjonuje na fosforowodór i kwas fosforowy(V)4H3PO3 → 3H3PO4 + PH3 Wykazuje podobnie jak jego sole silne własności redukujące. H4P2O6 – otrzymywany w postaci soli sodowej podczas utleniania fosforu czerwonego chloranem(I) sodu. Daje się wydzielić w stanie wolnym. Jest kwasem czteroprotonowym HO OH | | O=P–P=O | | HO OH Jest kwasem słabym, dość odpornym na działanie czynników zarówno utleniających jak i redukujących. H3PO4 – jest produktem ostatecznej hydrolizy pięciotlenku fosforu. Otrzymuje się go też przez działanie kwasem azotowym(V) na fosfor. W przemyśle wykorzystuje się reakcję pomiędzy kwasem siarkowym(VI) a fosforytem:Ca3(PO4)2 → 3CaSO4 + 2H3PO4Czysty bezwodny kwas tworzy bezbarwne, przezroczyste kryształy, bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie. Dostępny w handlu 90% roztwór jest gęstą bezbarwną cieczą. Jest kwasem trójprotonowym OH | O=P–OH | OH Stopniowe odwadnianie tego kwasu lub jego soli prowadzi do powstania kwasów wielofosforowych lub ich soli. Produkty kondensacji kwasu fosforowego(V) mogą osiągać znaczne masy cząsteczkowe o budowie łańcuchowej lub pierścieniowej. Ogrzewany kwas ortofosforowy(V) w temperaturze 470-570K traci cząsteczkę wody tworząc kwas difosforowy(V) (ortodwufosforowy) H4P2O7: HO OH | | O=P–0–P=O | | HO OH Ma on postać bezbarwnej szklistej masy, dobrze rozpuszczalnej w wodzie. Jest kwasem mocniejszym niż kwas ortofosforowy(V). Tworzy dwa szeregi soli M2H2P2O7 i M4P2O7. Soli o nieparzystej liczbie kationów nie udało się otrzymać. Wyższych kwasów ortofosforowych(V) w stanie czystym nie udało się otrzymać, znane są tylko ich sole. Przykładem może być ortotrójfosforan sodu Na5P3O10, który znajduje zastosowanie do wyrobu środków zmiękczających wodę i środków piorących. HPO3 – otrzymuje się za pomocą ogrzewania kwasu ortofosforowego(V) w temperaturze 590K. Jest to białe, szkliste ciało stałe o dużej masie cząsteczkowej dobrze rozpuszczalne w wodzie. Jest pierścieniowym kwasem polifosforowym. Istnieje wiele soli tego typu kwasów otrzymanych w stanie czystym. Halogenki fosforu halogenki fosforu(V) – powstają w wyniku reakcji fosforu z nadmiarem odpowiedniego fluorowca. Ulegają łatwo hydrolizie odszczepiając fluorowodór i przekształcając się w tlenowe związki fosforu. fluorek fosforu(V) – PF5 – jest bezbarwnym gazem o temperaturze wrzenia 188K i topnienia 181K. Otrzymuje się go przez wymianę chloru w PCl5 na fluor w reakcji z CaF2 w temperaturze 573K lub z AsF3 w temp. 273K. Jest mocnym kwasem Lewisa przyłączającym ligandy z utworzeniem związków sześciokoordynacyjnych. chlorek fosforu(V) – PCl5 – jest białą, krystaliczną substancją otrzymywaną przez działanie chloru na chlorek fosforu(III). W temperaturze 437K sublimuje. bromek fosforu(V) – PBr5 – tworzy czerwonożółte kryształy. W wyniku działania bromu na chlorek fosforu(III) powstają bromochlorki o składzie PCl3Brn gdzie n= 4–10. halogenki fosforu(III) – można otrzymać w wyniku bezpośredniej reakcji z pierwiastków. chlorek fosforu(III) – PCl3 – powstaje podczas spalania fosforu w strumieniu chloru; ciecz o temperaturze wrzenia 347K i topnienia 182K. fluorek fosforu(III) – PF3 – gaz o temperaturze wrzenia 178K i topnienia 113K otrzymuje się przez wymianę chloru na fluor w reakcji chlorku fosforu(III) z AsF3. W wyniku działania wyładowań elektrycznych na mieszaninę PCl3 i wodoru powstaje oleista, bezbarwna ciecz P2Cl4 o temperaturze wrzenia 453K i topnienia 245K. W temperaturze pokojowej ulega rozkładowi na trichlorek fosforu. Analogiczny tetrajodek P2I4 powstaje z białego fosforu i jodu w benzenie lub disiarczku węgla w postaci pomarańczowych kryształów o temperaturze topnienia 398K. tlenohalogenki fosforu(V) – otrzymuje się w reakcji odpowiedniego halogenku fosforu(V) z tlenkiem fosforu(V). związek temperatura topnienia [K] temperatura wrzenia [K] właściwości POF3 POCl3 POBr3 205 274 329 234 378 465 bezbarwny gaz bezbarwna ciecz bezbarwne kryształy siarczki fosforu(V) – w wyniku stapiania czerwonego fosforu z siarką w temperaturach powyżej 373K otrzymuje się trwałe połączenia typu P4S10, P4S7, P4S5 i P4S3. W reakcji fosforu z fluorowcami i siarką powstają: tiochlorek fosforu(V) - PSCl3 – bezbarwna ciecz o temperaturze topnienia 238K i wrzenia 398K; pod działaniem wody ulega hydrolizie do kwasu fosforowego(V), siarkowodoru i HCl. tiofluorek fosforu(V) – PSF3 - otrzymywany przez wymianę chloru na fluor w PSCl3. Jest bezbarwnym gazem o temperaturze topnienia 124K i wrzenia 221K. W reakcji z fluorkiem litowca powstaje obok heksafluorofosforanu ditiofluorofosforan: 2PSF3 + 2CsF2 → CsPF6 + CsPS2F2 Kwas ditiofluorofosforowy(V) można otrzymać jako produkt reakcji ditiofluorofosforoanu cezu z kwasem siarkowym. Jest on bezbarwną cieczą o temperaturze wrzenia 345K, rozpuszczającą się w wodzie bez – chlorek fosforu(V) reaguje z chlorkiem amonu tworząc szereg związków o wzorze ogólnym (PNCl2)n. Przez destylację frakcyjną lub metodami chromatograficznymi wydziela się białe, krystaliczne substancje stałe. Są to pierścieniowe związki typu (PNCl)n gdzie n= 3-7. (PNCl2)3 topi się w temperaturze 388K i wrze w 526K. Niektóre fosfazeny stosuje się do wyrobu niepalnych tkanin hydrofobowych. W wyniku ogrzewania heksachlorocyklotrifosfazenu w temperaturze 573K powstaje polimer o dużej masie cząsteczkowej charakteryzujący się właściwościami zbliżonymi do kauczuku. Pod działaniem wody chlorofosfazeny ulegają hydrolizie, której produktami pośrednimi są hydroksycyklofosfazeny, kwasy polifosforowe i w ostateczności kwas ortofosforowy. Nawozy sztuczne Nawozy sztuczne zawierające przyswajalny przez rośliny fosfor. Do najważniejszych należą: superfosfat – będący mieszaniną fosforanu(V) jednowapniowego i siarczanu(VI) wapnia. Otrzymywany w reakcji pomiędzy kwasem siarkowym(VI) a fosforytami: Ca3(PO4)2 +2H2SO4 → Ca(H2PO4)2·H2O + 2CaSO4 Fosforan(V) jednowapniowy jest rozpuszczalny w wodzie. Superfosfat zawiera 16 do 18% P2O5. precypitat – będący fosforanem(V) dwuwapniowym (CaHPO4·2H2O) o zawartości P2O5 do 30%. supertomasyna – otrzymywana prze stapianie fosforytów z sodą i SiO2 o zawartości P2O5 28-30%. Konfiguracja elektronowa Ne 3s23p3 Masa atomowa 30,974 Gęstość [kg·m–3] (293K) 1829 - biały 2200 -
Chlor − zielonożółty gaz o charakterystycznej, ostrej woni, silnie toksyczny, cięższy od powietrza, rozpuszczalny w wodzie. Stosowany jako składnik środków dezynfekujących, wybielających i czyszczących, w przemyśle papierniczym, używany jest w instalacjach do uzdatniania wody oraz w innych gałęziach przemysłu.
amoniak noun masculine Związek azotu z wodorem, bezbarwny gaz o ostrej woni, rozpuszczalny w wodzie, występujący w przyrodzie jako produkt gnicia ciał białkowych, otrzymywany także sztucznie, używany do produkcji nawozów sztucznych, mocznika, włókien syntetycznych it. amoniac noun neuter pl związek chemiczny ro compus chimic Prowadzący instalację wyznacza wartość V pierw. za pomocą ciągłego pomiaru przepływu przed wymieszaniem z amoniakiem. Operatorul determină Vprim prin metoda măsurării continue a debitului, înainte ca amestecul de amoniac să aibă loc. Stem Gaz syntezowy jest wprowadzany do wież wymiennych i do konwertora amoniaku. Gazul de sinteză se introduce în turnurile de schimb, pe urmă într-un convertizor de amoniac. EurLex-2 Amoniak w roztworze wodnym Amoniac în soluție apoasă EuroParl2021 „Ustanowienie krajowych poziomów emisji ditlenku siarki, tlenków azotu, lotnych związków organicznych i amoniaku w stosunku do każdego państwa członkowskiego jest efektywnym pod względem kosztów sposobem osiągnięcia przejściowych celów ekologicznych. „O serie de plafoane naționale pentru fiecare stat membru privind emisiile de dioxid de sulf, oxizi de azot, compuși organici volatili și amoniac este o metodă rentabilă de atingere a obiectivelor intermediare de mediu. EurLex-2 Amoniak destyluje się i zbiera w znanej ilości roztworu kwasu siarkowego, którego nadmiar jest miareczkowany mianowanym roztworem wodorotlenku sodu. Amoniacul se distilează și se colectează într-o cantitate măsurată de acid sulfuric, al cărei exces se titrează cu o soluție etalon de hidroxid de sodiu. EurLex-2 — 10 % wartości względnej, dla zawartości amoniaku poniżej 1,0 %, — 10 %, în valoare relativă, pentru un conținut în amoniac mai mic de 1 %; eurlex-diff-2018-06-20 Aby ograniczyć emisję amoniaku do powietrza wiążącą się ze stosowaniem selektywnej redukcji katalitycznej (SCR) lub selektywnej niekatalitycznej redukcji (SNCR) w celu redukcji emisji NOX, techniką BAT jest zoptymalizowanie projektu lub pracy SCR lub SNCR (np. optymalizowanie udziału reagenta do zawartości NOX, homogeniczny rozkład reagenta i optymalny rozmiar kropel reagenta). Pentru reducerea emisiilor de amoniac în aer provenite din utilizarea sistemului de reducere catalitică selectivă (SCR) și/sau de reducere necatalitică selectivă (SNCR) pentru reducerea emisiilor de NOX, BAT constă în optimizarea proiectării și/sau funcționării RCS și/sau SNCR (de exemplu, optimizarea raportului de reactiv la NOX, distribuția omogenă a reactivilor și stabilirea dimensiunii optime a picăturilor de reactiv). eurlex-diff-2017 Oddestylować amoniak jak opisano w metodzie dodając do kolby destylacyjnej tyle roztworu wodorotlenku sodu (d20 = 1,33 g/ml) ( aby zapewnić znaczny jego nadmiar. Se distilează amoniacul conform procedeului descris la metoda adăugând suficientă soluție NaOH (d20 = 1,33 g/ml) ( în vasul de distilare pentru a se asigura un exces semnificativ. EurLex-2 Obecne i przygotowywane prawodawstwo UE przyniesie 52-75 % wymaganej redukcji w odniesieniu do wszystkich zanieczyszczeń z wyjątkiem amoniaku, dla którego redukcja wyniesie tylko 25 % (z dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych). Legislația în vigoare și cea prevăzută a fi adoptată la nivelul UE va asigura realizarea a 5275 % din reducerile necesare ale tuturor poluanților, cu excepția amoniacului, în cazul căruia reducerea este de numai 25 % (conform Directivei privind emisiile industriale). EurLex-2 Konkretniej mówiąc, środki te obejmują ustanowienie szczegółowych limitów dla emisji NO2 w szerszym zakresie emisji NOx, skreślenie limitu emisji amoniaku dla silników spalinowych w pojazdach ciężarowych o dużej ładowności, zmianę limitów emisji w cyklu zimnego rozruchu odziedziczonych po poprzednim etapie Euro, środek na rzecz dostosowania emisji sumy węglowodorów (THC) w celu ułatwienia wprowadzenia pojazdów zasilanych gazem ziemnym, środek mający na celu dodawanie metanu jako równoważnika gazu cieplarnianego do sumy emisji CO2, której musi przestrzegać każdy producent samochodów, oraz możliwość rozszerzenia z 2 840 kg do 5 000 kg zakresu pojazdów, które mogą podlegać przepisom w zakresie emisji dotyczącym lekkich pojazdów użytkowych. În special, acestea privesc stabilirea unor limite specifice de emisii de NO2 în cadrul volumului global prevăzut pentru emisiile de NOx, anularea limitei privind amoniacul pentru motoarele de vehicule grele cu ardere, modificarea limitelor de emisie pentru pornirea la rece moștenite de la etapele „Euro” anterioare, stabilirea unei măsuri pentru a adapta emisiile totale de hidrocarburi (THC) în scopul de a facilita introducerea vehiculelor cu gaz natural, introducerea unei măsuri care vizează adăugarea metanului ca dioxid de carbon echivalent la totalul emisiilor de CO2 pe care fiecare producător de automobile trebuie să-l respecte și posibilitatea de a extinde de la 2 840 kg la 5 000 kg gama de vehicule care pot intra sub incidența normelor de emisie pentru vehiculele utilitare ușoare. not-set Stężony roztwór amoniaku (o gęstości względnej 1,84 przy 20 °C) rozcieńczyć wodą destylowaną w ilości 60 ml tak, aby uzyskać jeden litr roztworu. Se diluează o soluție de 60 ml amoniac concentrat (densitate relativă 0,880 la 20 °C) cu apă distilată până la 1 litru. EurLex-2 Do osadu dodać kilka kropli roztworu amoniaku ( wymieszać i odwirować. Se adaugă câteva picături de soluție de amoniac ( peste precipitat; se amestecă și se centrifughează. EurLex-2 Kotły wodnorurowe i urządzenia pomocnicze - Część 14: Wymagania dla instalacji usuwania tlenków azotu DENOX wykorzystującej ciekły ciśnieniowy amoniak i jego roztwory Cazane cu țevi de apă și instalații auxiliare. Partea 14: Cerințe referitoare la sistemele DENOX cu combustibil lichid care utilizează amoniac lichefiat sub presiune sau soluție de apă amoniacală EurLex-2 Dające się wyeliminować zanieczyszczenia, np. siarkowodór (H2S), amoniak (NH3), niektóre ulegające adsorpcji związki chloroorganiczne (AOX), węglowodory Poluanți care pot fi purjați, de exemplu hidrogen sulfurat (H2S), amoniac (NH3), unii compuși organici halogenați absorbabili (AOX), hidrocarburi Eurlex2018q4 Wodorotlenek sodu, roztwór o stężeniu około 30 % NaOH (d20=1,33 g/ml), niezawierający amoniaku Soluție hidroxid de sodiu, aproximativ 30 % NaOH (d20 = 1,33 g/ml), fără amoniac EurLex-2 Sprawdzenia dokonuje się poprzez pomiar amoniaku, zapachu i/lub pyłu na wlocie i wylocie powietrza i wszystkich dodatkowych parametrów istotnych dla działalności zespołu urządzeń (np. natężenie przepływu powietrza, spadek ciśnienia, temperatura, pH, przewodność właściwa). Verificarea se efectuează prin măsurarea amoniacului, a mirosurilor și/sau a pulberilor din aerul care intră și care iese și a tuturor parametrilor suplimentari relevanți pentru operațiune (de exemplu fluxul de aer, scăderea presiunii, temperatura, nivelul pH-ului, conductivitatea). eurlex-diff-2018-06-20 Jeśli zawartość azotu amonowego jest wyższa niż 42 g/l, to amoniak można usunąć strumieniem gazu obojętnego lub przez umiarkowane ogrzewanie, doprowadzając z powrotem pH do wartości 9,7. În cazul în care concentrația azotului amoniacal este mai mare de 42 g/l, amoniacul poate fi antrenat cu un flux de gaz inert sau prin încălzire moderată pentru a aduce pH-ul înapoi la 9,7. EurLex-2 Prowadzący instalację wyznacza wartość V pierw. za pomocą ciągłego pomiaru przepływu przed wymieszaniem z amoniakiem. Operatorul determină Vprim prin metoda măsurării continue a debitului, înainte ca amestecul de amoniac să aibă loc. Eurlex2019 Aparat do destylacji, składający się z okrągłodennej kolby o odpowiedniej pojemności, podłączonej do chłodnicy rurką destylacyjną z łapaczem kropel, odbieralnik dodatkowo wyposażony w łapacz bańkowy zapobiegający wszelkim stratom amoniaku. Aparat de distilare format dintr-un balon cu fund rotund de capitate corespunzătoare, legat la un condensator printr-un tub de distilare prevăzut cu cap de pulverizare și echipat, în plus, cu un sistem de captare a vaporilor (capcană de vapori) într-un vas receptor, cu rolul de a preveni eventualele pierderi de amoniac. EurLex-2 EurLex-2 Produkt przemiany azotu jest obecny w organizmie w postaci amoniaku, który jest szczególnie toksyczny dla mózgu, a w ciężkich przypadkach prowadzi do zaburzenia świadomości i śpiączki Reziduurile azotoase se prezintă sub formă de amoniac, care este toxic în mod special pentru creier, în cazuri severe conducând la scăderea nivelului de conştienţă şi la comă Chociaż większość produktów ubocznych jest wykorzystywana lub poddawana recyklingowi, tak jak gips, sole amoniaku, kwas siarkowy lub siarka, należy brać pod uwagę czynniki takie, jak warunki rynkowe oraz normy jakości. Deși cea mai mare parte din subproduse sunt utilizabile sau reciclabile - gipsul, săruri amoniacale, acid sulfuric, sulf etc. - trebuie să se țină seama de anumiți factori, cum ar fi situația pieței și standardele de calitate. EurLex-2 Tona amoniaku, jako produkcja (netto) nadająca się do sprzedaży, o 100 % zawartości amoniaku Tonă de amoniac fabricat, exprimat ca producție comercializabilă (netă) și cu o puritate de 100 % EurLex-2 (i) zmniejszenie powierzchni emitującej amoniak; (i) reducerea suprafeței emițătoare de amoniac; eurlex-diff-2018-06-20 Aby osiągnąć zobowiązania w zakresie redukcji emisji amoniaku przewidziane w dyrektywie (UE) 2016/2284, należy określić dodatkowe krajowe polityki i środki. Pentru a îndeplini angajamentele de reducere a emisiilor de amoniac prevăzute în Directiva (UE) 2016/2284, ar trebui să fie instituite politici și măsuri naționale suplimentare. Eurlex2019 — 0,1 % wartości bezwzględnej, dla zawartości amoniaku równej lub wyższej niż 1,0 %. — 0,1 %, în valoare absolută, pentru un conținut în amoniac de 1 % sau mai mare. eurlex-diff-2017drzewo o drobnych skórzastych, zimotrwałych liściach, w Polsce uprawiane jako krzew ozdobny: gaz szlachetny do wypełniania żarówek o dużej mocy: stalowa lina na statku: nadziemna część grzyba wytwarzająca zarodniki: kobieta wygłaszająca mowy, przemówienia lub zabierająca głos na zebraniu: bylina wodnaKategorie: gatunek inwazyjnygenetykagenyzwierzętabiotechnologianauka Wprowadzenie gatunków drapieżnych, które są obce ekosystemowi, często prowadzi do wyginięcia lokalnych zwierząt, które łatwo stają się ich ofiarami, ale edycja genetyczna pomoże teraz uporać się z tym problemem. Modelowanie matematyczne wykazało, że przy takim podejściu wytępienie małych gatunków inwazyjnych zajmie 2–4 dekady. Badanie zostało opublikowane w czasopiśmie NeoBiota. Klasyczne metody walki – przynęty, pułapki czy polowania – są bezużyteczne w przypadku bardzo pospolitych gatunków. Mają tendencję do szybkiego rozmnażania się, pozwalając sztucznie wprowadzonym genom na szybkie rozprzestrzenianie się, a tę właściwość można wykorzystać przeciwko nim. Do ich modyfikacji genetycznej wygodnie byłoby zastosować system CRISPR/Cas9. Jako broń autorzy wybrali gen rozdrabniający chromosom X, który tnie je w dzieleniu plemników. W rezultacie wszystkie aktywne plemniki będą nosiły tylko chromosomy Y, co oznacza, że zwierzęta będą mogły począć tylko samce. Naukowcy z University of Adelaide opracowali model matematyczny, który ma naśladować efekt rozprzestrzeniania się genu shredder w populacji. Model pokazuje, że takie podejście może zabić myszy, szczury, króliki, dzikie koty i rude lisy, ale wskaźnik powodzenia i czas potrzebny na to znacznie się różnią. Oczekiwany czas do zwalczenia to 18 lat dla myszy, 19 lat dla szczurów i 48 lat dla królików, przy czym 90% supresja populacji osiągnięta została w około połowę tego czasu. W przypadku mniej lub bardziej dużych zwierząt, lisów i kotów, takie podejście może być nieskuteczne, gdyż potrwa nawet 140 lat. Ocena: 485 odsłon
Hasło do krzyżówki „bezbarwny gaz palny w ropie naftowej” w leksykonie szaradzisty. W niniejszym leksykonie szaradzisty dla wyrażenia bezbarwny gaz palny w ropie naftowej znajduje się tylko 1 opis do krzyżówki. Definicje te podzielone zostały na 1 grupę znaczeniową. Jeżeli znasz inne znaczenia pasujące do hasła „ bezbarwny
CHARAKTERYSTYKA GAZOWYCH TSP Cechy charakterystyczne dla gazowego stanu skupienia wynikają z faktu, że cząsteczki w tym stanie skupienia nie są wzajemnie powiązane siłami przyciągania i poruszają się swobodnie, zapełniając dostępną im objętość w sposób jednorodny. To właśnie ta właściwość toksycznych gazów powoduje, że stwarzają one największe zagrożenia dla życia człowieka. Gazy te magazynowane i transportowane są w postaci skroplonej i dopiero z tej postaci w wyniku awarii przedostają się do atmosfery poprzez przejście z fazy ciekłej do gazowej. Procesowi zmiany faz dokonywanemu w powietrzu towarzyszą zjawiska fizyczne których znajomość jest niezbędna dla służb ratowniczych. Wynikają one z faktu, że powietrze staje się ośrodkiem określanym parametrami pogodowym takimi np. jak temperatura i wilgotność. Powietrze zatem jest tym medium które przekazuje ciepło parowania dla toksycznego gazu, oraz zawiera parę wodną kondensującą się w postaci lodu na ścianach zbiornika schładzanego przez proces awaryjnego parowania. Oblodzone krawędzie uszkodzonych zbiorników mogą chwilowo ograniczyć intensywność procesu parowania toksycznego gazu, utrudniając jednak prowadzenie akcji ratowniczej. Aktualne warunki pogodowe mają zasadniczy wpływ na prędkość i zakres rozprzestrzeniania się gazowych TSP. Niska temperatura powietrza może nawet kilkakrotnie wydłużyć czas parowania skroplonego gazu, a pionowa stateczność powietrza ma zasadniczy wpływ na zasięg stref skażeń. Naukowe opracowanie takich zagadnień powinno być przedmiotem inżynierii katastrof, która powinna umożliwić zaprojektowanie całej technologii akcji ratowniczej, w rozbiciu co do jednostkowej operacji ratowniczej. Właściwości chemiczne analizowanych gazowych TSP, oraz ich zastosowanie i otrzymywanie przedstawiono w poniższej tabeli. NAZWA WŁAŚCIWOŚCI OTRZYMYWANIE ZASTOSOWANIE TLENEK WĘGLA CO nazwa zwyczajowa czad, bezb. gaz, bezwonny, , trudno rozp. W wodzie, silnie trujący wdychany łączy się z hemoglobiną krwi, która traci zdolność pobierania tlenu, pali się niebieskim płomieniem, tworząc dwutlenek węgla; ma własności redukujące; występuje w gazach kopalnianych. Otrzymywany przez spalanie węgla w warunkach utrudnionego dostępu tlenu; jako składnik gazu wielkopiecowego do wielu procesów przemysłowych syntezy Fischera i Tropscha, otrzym. alkoholu metylowego, kwasu mrówkowego, kwasu akrylowego i jego estrów, cyjanowodoru, fosgenu, karbonylków i in.), jako składnik gazu świetlnego i generatorowego do celów grzejnych. TLENEK AZOTU AMONIAK bezbarwny gaz o ostrej woni, -33° , rozp. w wodzie z wytworzeniem słabego roztworu zasadowego stała dysocjacji 1,8x10-5 ; występuje w przyrodzie jako produkt procesów gnicia ciał białkowych. Otrzymywany metodą syntezy z azotu i wodoru pod wysokim ciśn.(ok. 200 at w metodzie Habera i Boscha, do 1000 at w metodzie Claudea) w stopni na katalizatorach wyrób soli amonowych, nawozów sztucznych, w produkcji sody, kwasu azotowego, w chłodnictwie ze względu na bardzo duże ciepło parowania CHLOR żółtozielony gaz o charakterystycznej duszącej woni, rozp. w wodzie z wytworzeniem wody chlorowej ; chemicznie bardzo aktywny, ma własności utleniające; jest trujący - działa drażniąco na drogi oddechowe otrzymywany technicznie przez elektrolizę chlorku sodowego lub potasowego ma szerokie zastosowanie do wyrobu wielu związków chemicznych, do ekstrakcji złota, do produkcji organicznych chlorowcopochodnych, do bielenia włókien i chlorowania wody. DWUTLENEK SIARKI SO2 o ostrej duszącej woni, ,cięższy od powietrza, trujący dla ludzi zwierząt, mikroorganizmów, niektórych bakterii i pleśni, szkodliwy dla roślin; rozpuszcz się w wodzie z wytworzeniem słabego kwasu siarkawego otrzymywany przez spalanie siarki, spalanie pirytu w sposób ciągły w piecach mechanicznych w temp 800° zastosowany do produkcji kwasu siarkowego i różnych soli, w produkcji celulozy, jako środek bielący w przemyśle tekstylnym i papierniczym, jako środek dezynfekcyjny w przemyśle spożywczym. FOSGEN COCL2 tlenochlorek węgla bezbarwny gaz , trudno rozpuszczalny w wodzie bardzo trujący od jako gaz bojowy powstaje w reakcji tlenku węgla z chlorem stosowany w syntezie barwników SIARKOWODÓR H2S o przykrej woni, bardzo trujący; rozp w wodzie z wytworzeniem wody siarkowodorowej; ma właściwości redukujące; występuje w przyrodzie jako produkt gnicia ciał białkowychi w niektórych wodach mineralnych. Otraymywany działaniem kwasów na siarczki reduktor i syntezie organicznej TLENEK ETYLENU CH2CH2O ciecz o , o zapachu eterycznym,rozpw wodzie etylenochlorohydryny przez odszczepienie chlorowodoru pod wpływem mocnych zasad lub przez utlenianie etylenu w temp 220-280° stosowany do otrzymywania glikolu, trójetanoloaminy, emulgatorów, plastyfikatorów, środków piorących CHLOREK ETYLU CH2=CHCl , w obecności inicjatorów polimeryzuje tworząc polichlorek winylu otrzymywany z acetylenupoprzez przyłączanie chlorowodoru w obecności chlorkó metali jako katalizatorów stosowany do otrzymywania polichlorku winylu CHLOREK METYLU CH3Cl o , otrzymywany przez bezpośrednie działanie chloru na metan w wyższej temperaturze i pod ciśnieniem stosowany jako środek chłodzący DWUTLENEK WĘGLA CO2 bez zapachu, niepalny, cięższy od powietrza, przechowywany jest w postaci skroplonej wylewany z butli zestala się na tzw. suchy lód wówczas sublimuje w temp -78,5° spalanie koksu, rozkład kamienia wapiennego stosowany do wyrobu sody amoniakalnej, w cukrownictwie,do produkcji wody sodowej, do wytwarzania suchego lodu, do wypełniania gaśnic w chłodnictwie ACETYLEN CHCH w stanie czystym bezwonny, techniczny ma przykrą woń zanieczyszczeń związkami fosforu i siarki rozp. w acetonie, słabiej w wodzie i alkoholu, posiada wysokie ciepło spalania i tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowe otrzymywany z karbidu działaniem wody, przez rozkład metanu w łuku elektrycznym lub przez częściowe utlenianie stosowany do spawania i cięcia metali, do wyrobu sadzy, jako surowiec do produkcji aldehydu octowego, alkoholu etylowego, acetonu, kwasu octowego, akrylonitrylu, chlorku etylu, octanu etylu i in. CHLOROWODÓR HCl dymiący w wilgotnym powietrzu, o ostrej, duszącej woni, cięższyod powietrza,niepalny, , , bardzo dobrze wodzie z wydzieleniem ciepła i wytworzeniem kwasu solnego otrzymywany działaniem kwasu siarkowego na sól kamienną lub w bezpośredniej syntezie z chloru i wodoru stosowany do produkcji kwasu solnego, bezpośrednio do niektórych syntez organicznych np. otrzymywania chlorku etylu z acetylenu FORMALDECHYD HCHO bezb. gaz nieco gęstszy od powietrza o duszącej woni, , rozp. w wodzie (400 obj. HCHO w 1 obj. Wody); ok. 40% roztwór zwany jest formaliną otrzymywany przez utlenianie alkoholu metylenowego w obecności katalizatorów stosowany jako środek dezynfekujący i bakteriobójczy, do wyrobu tworzyw syntetycznych (fenolowych, mocznikowych, melaminowych, galalitu, i in) FLUOROWODÓR HF bezb. gaz o ostrej woni, 19,45° , rozp. w wodzie z wydzieleniem ciepła i wytworzeniem kwasu fluorowodorowego, z dwutlenkiem krzemu reaguje tworząc kwas fluorokrzemowy, co powoduje trawienie szkła otrzymywany z fluorytu przez działanie kwasem siarkowym w temp 130° stosowany do wyrobu kwasu fluorowodorowego, syntezy związków fluoroorganicznych (np. freonów), otrzymywania katalizatorów i do produkcji fluoru PODSTAWOWE DANE RATOWNICZE DLA GAZOWYCH TSP NAZWA WYBUCHOWOŚĆ % obj STĘŻENIA NIEBEZPIECZNE mg/m3 ROZPUSZ-CZALNOŚĆ NEUTRALIZACJA dolna granica górna granica najwyższe dopuszczalne stężenie stężenie niebezpieczne stężenie śmiertelne W WODZIE kg/m3 1 2 3 4 5 6 7 8 AMONIAK 15 28 20 350 1700 520 woda rozcieńczony kwas siarkowy lub solny CHLOR nie dotyczy nie dotyczy 1,5 90 200 7,26 woda z tiosiarczanem sodu tiosiarczan sodu TLENEK WĘGLA 12,5 74 35 1 650 3 500 2,32 spalanie FOSGEN nie dotyczy nie dotyczy 0,5 8 100 rozkład wapno sodowe DWUTLENEK SIARKI nie dotyczy nie dotyczy 20 260 10 000 106,4 mleko wapienne, wodorotlenek sodu SIARKOWODÓR 4,3 45,5 10 420 750 4,4 chlorek żelazowy, podchloryn sodu, siarczan żelaza, wapno chlorowane TLENEK ETYLENU 3 100 1 1 140 111 000 bardzo dobra sorbenty, woda CHLOREK METYLU 7,6 19,7 20 brak danych brak danych 4,02 spalanie CHLOREK ETYLU 4 22 30 brak danych 500 000 trudno rozpuszczalny spalanie CHLOROWODÓR nie dotyczy nie dotyczy 5 140 1 400 823,1 wapno mielone FLUOROWODÓR nie dotyczy nie dotyczy 0,5 25 450 nieograniczona soda kalcynowana, wapno palone
Reaguje z wodorem: H2+ S → H2S Dwutlenek siarki: bezbarwny gaz o duszącym zapachu szkodliwie działa na śluzówkę przełyku i układu oddechowego ma właściwości bakteriobójcze (odkaża beczki na wino) ma właściwości wybielające jest bardzo szkodliwy dla organizmów żywych powstaje w procesach spalania zasiarczonego węgla i ropy
Lista słów najlepiej pasujących do określenia "bezbarwny gaz o ostrej woni":AMONIAKCHLORCHLOROWODÓRCYJANFOSGENCZADFLUORETERSOMANETANARGONMETANETYLENIPERYTACETYLENHELAZOTNEONWODÓRWYZIEW
Hasło do krzyżówki „bezbarwny gaz palny występujący w ropie naftowej i w gazie ziemnym” w słowniku krzyżówkowym. W niniejszym leksykonie szaradzisty dla wyrażenia bezbarwny gaz palny występujący w ropie naftowej i w gazie ziemnym znajduje się tylko 1 opis do krzyżówek. Definicje te zostały podzielone na 1 grupę znaczeniową.
zapytał(a) o 18:34 Nazwa gazu o ostrej woni jak nazywa się gaz o ostrej woni? Odpowiedzi EKSPERTSangoshou odpowiedział(a) o 18:37 Jest sporo takich gazów. Możesz dokładniej określić o jaki Ci chodzi? Gdzie się z nim spotkałeś?Jako przykład: specjalnie "nawaniany" gaz ziemny (normalnie jest bezwonny, ale żeby ułatwić dostrzeżenie jego wycieku dodaje się substancję o silnym charakterystycznym zapachu), siarkowodór (zapach zgniłych jaj), metan itp. Jest wiele takich gazów :P Uważasz, że ktoś się myli? lub
sweter bez kołnierza, wkładany przez głowę. długi, luźny żakiet bez kołnierza, zwykle z wełny. część kafara, młota bezpośrednio uderzająca. śpiewanie melodii bez tekstu. śpiewanie znanych piosenek do odtwarzanej melodii i wyświetlanego na ekranie tekstu. w przenośni: osoba bezwolna, podatna na manipulację. dawny płaszcz
Dzisiaj jest wt., 26/07/2022 - 07:23, Anny, Mirosławy, Grażynybezbarwny gaz o ostrej duszącej woni, cięższy od powietrza niepalny: argon: pierwiastek chemiczny z helowców, najpospolitszy gaz szlachetny, bezbarwny, bezwonny bezbarwny gaz o ostrej, duszącej woni, stosowany do dezynfekcji zbiorników i beczek oraz ochrony wina w butelkach przed zepsuciem. Dodatek kwasu siarkowego do wina jest ściśle regulowany przepisami.NAJWAŻNIEJSZE ZWIĄZKI Do najważniejszych związków fluorowców należy przede wszystkim chlorek sodu, NaCl, oraz chlorowodór. HCl- chlorowodór, bezbarwny gaz o ostrej, duszącej woni, cięższy od powietrza, niepalny, dymiący w wilgotnym powietrzu, bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie ( proces rozpuszczania jest egzotermiczny ).
Autorzy: Kamil Biały , Łukasz Pach , Michał Kucap Data publikacji: r. Numer wydania: 5/2020 Bojowe środki trujące − gazy o działaniu duszącym, uszkadzające płuca Zatrucie następuje głównie drogą wziewną. Powodują ciężkie uszkodzenie płuc z ostrą niewydolnością oddechową, pod postacią toksycznego obrzęku płuc. Występuje tzw. okres utajenia (czyli objawy mogą pojawić się nawet do 72 godzin od narażenia). Chlor − zielonożółty gaz o charakterystycznej, ostrej woni, silnie toksyczny, cięższy od powietrza, rozpuszczalny w wodzie. Stosowany jako składnik środków dezynfekujących, wybielających i czyszczących, w przemyśle papierniczym, używany jest w instalacjach do uzdatniania wody oraz w innych gałęziach przemysłu. Dlatego zatrucie chlorem może również nastąpić w środowisku cywilnym. Objawy zatrucia: podrażnienie górnych dróg oddechowych, skurcz oskrzeli, toksyczny obrzęk płuc, podrażnienie skóry i spojówek, oparzenia, nudności i wymioty. Fosgen (CG) − bezbarwny gaz o drażniącym zapachu siana lub zgniłych owoców, słabo rozpuszczalny w wodzie, dobrze w płynnych węglowodorach, cięższy od powietrza. Może powstać przy spalaniu tworzyw sztucznych. Pochodnymi fosgenu o podobnych właściwościach są Difosgen (DP) i Trifosgen. Mechanizm działania fosgenu: ze względu na słabą rozpuszczalność w wodzie słabo podrażnia górne drogi oddechowe. Działanie drażniące ujawnia się dopiero w dolnych drogach oddechowych, prowadząc do toksycznego obrzęku płuc, który może rozwinąć się nawet do kilkudziesięciu godzin od momentu narażenia. Również reaguje cząsteczkami nukleinowymi, czego skutkiem są zaburzenia działania wielu enzymów. W bardzo dużych stężeniach fosgen, docierając do kapilar, powoduje hemolizę krwi. W postaci ciekłej może działać drażniąco na skórę. Chloropikryna (PS) − czasem jest zaliczana do grupy gazów drażniących. Ma działanie drażniące i łzawiące, w stanie ciekłym powoduje oparzenia. Może spowodować wystąpienie methemoglobinemii (utlenienie atomu żelaza Fe2+ do Fe3+ powodujące przejście hemoglobiny do methemoglobiny, która jest niezdolna do wiązania i transportowania tlenu). Postępowanie ratownicze: leczenie skurczu oskrzeli, toksycznego obrzęku płuc. Ciekawym rozwiązaniem prezentowanym przez zagranicznych ekspertów CBRN jest podaż lidokainy w nebulizacji, aby zmniejszyć dolegliwości bólowe w obrębie dróg oddechowych. Stosowanie lidokainy drogą wziewną jest praktykowane, np. znieczulenie gardła podczas przygotowania do intubacji z użyciem giętkiego fiberoskopu, wykonywania bronchofiberoskopii. Badania pokazują, że lidokaina w nebulizacji lub sprayu (większa skuteczność w stosunku do nebulizacji) jest bezpieczna oraz nie obserwuje się działań niepożądanych. Jeżeli brak poprawy, to można rozważyć podaż wodorowęglanu sodu również w nebulizacji (choć brak jest wystarczających dowodów naukowych oraz wiedzy dotyczącej wydzielania się ciepła podczas reakcji i możliwych skutków ubocznych). Bojowe środki trujące − gazy o działaniu ogólnotrującym Powodują zaburzenia działania enzymów odpowiedzialnych za prawidłowe przemiany biochemiczne w organizmie. Szczególnym działaniem toksycznym jest blokowanie oddychania komórkowego. Cyjanowodór (AC) − jest to toksyczna, lotna i bezbarwna ciecz o zapachu gorzkich migdałów, dobrze rozpuszczalna w wodzie, pary są lżejsze od powietrza. Występuje w dymach pożarowych. Mechanizm działania polega na zablokowaniu oddychania wewnątrzkomórkowego, co powoduje wzrost metabolizmu beztlenowego, produkcję kwasu mlekowego i kwasicę metaboliczną. Działa również neurotoksycznie. Narządy krytyczne to serce i ośrodkowy układ nerwowy. Chlorocyjan (CK) − jest to bezbarwny gaz, cięższy od powietrza, o zapachu przypominającym pieprz, łatwo rozpuszczalny w wodzie i alkoholu oraz innych gazach bojowych. Mechanizm działania jest identyczny jak cyjanowodoru. Przebieg zatrucia związkami cyjanowymi: Faza objawów początkowych: drapanie w gardle, metaliczny posmak, drętwienie ust, ślinotok, przyśpieszony oddech, bóle i zawroty głowy, nudności i paraliżu (porażenia): utrata czucia i odruchów, spowolnienie oddechu i akcji serca, nagłe zatrzymanie krążenia. Odtrutki: Azotan amylu, azotan (III) sodu i 4-dimetyloaminofenol (4 DMAP) powodują powstanie methemoglobiny, która wiąże jony cyjankowe, tworząc cyjanomethemoglobinę. Takie działanie regeneruje zablokowane enzymy oddechowe, przywracając oddychanie sodu reaguje z cyjankami, tworząc nietoksyczne tiocyjaniany (rodanki), które są wydalane z dikobaltu (EDTA, Kelocyanor) skutecznie wiąże jony cyjankowe. Jeżeli brak zatrucia cyjanowodorem, to wtedy lek jest (witamina B12a) łączy się z jonem cyjankowym, tworząc nietoksyczną cyjanokobalaminę (witamina B12), która jest wydalana z moczem i żółcią. Odtrutka jest szybko działająca, skuteczna, bezpieczna i dopuszczona do stosowania przed uzyskaniem laboratoryjnego potwierdzenia zatrucia cyjankami. Postępowanie ratownicze: tlenoterapia, podaż leków przeciwdrgawkowych, jak najszybsze podanie odtrutek.
